Virus máy tính - Nguy hiểm đến mức nào và cách bảo vệ thiết bị của bạn

Posted by ad_Centrala

5 days ago 4 min read

Việc kết nối internet và sử dụng máy tính hàng ngày đã trở thành điều hiển nhiên với hầu hết chúng ta. Tuy nhiên, đi kèm với sự tiện lợi đó là những mối nguy hiểm ngầm, đặc biệt là từ virus máy tính – những đoạn mã độc hại có thể phá hủy dữ liệu, đánh cắp thông tin cá nhân, làm gián đoạn hệ thống, và thậm chí là gây thiệt hại hàng triệu đô la cho doanh nghiệp.

Virus máy tính không còn là khái niệm xa lạ, nhưng không phải ai cũng hiểu đúng bản chất, cơ chế hoạt động cũng như các dấu hiệu nhận biết sớm. Vậy virus máy tính là gì? Tại sao nó nguy hiểm? Và làm thế nào để bảo vệ máy tính của bạn khỏi mối đe dọa âm thầm này? Hãy cùng Centrala JSC tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây nhé.

I. Virus máy tính là gì?

Virus máy tính là một dạng phần mềm độc hại (malware) được thiết kế để lây lan từ thiết bị này sang thiết bị khác và gây hại cho hệ thống máy tính, phần mềm hoặc dữ liệu. Giống như virus sinh học, virus máy tính cần vật chủ để tồn tại và phát tán – và chúng thường ẩn mình trong các tệp tin hoặc chương trình mà người dùng vô tình chạy.

Mục đích của virus có thể khác nhau, từ phá hoại dữ liệu, làm chậm hệ thống, cho đến đánh cắp thông tin cá nhân, hoặc mở cổng cho các phần mềm độc hại khác truy cập vào thiết bị.

II. Virus hoạt động như thế nào?

Virus máy tính không tự xuất hiện, mà thường được lây nhiễm khi:

• Người dùng mở một file đính kèm email chứa mã độc
  

• Tải và chạy phần mềm crack hoặc file từ nguồn không đáng tin cậy
  

• Truy cập trang web bị nhiễm mã độc
  

• Gắn USB, ổ cứng di động hoặc thiết bị ngoại vi bị nhiễm
  

Khi được kích hoạt, virus sẽ sao chép chính nó, ẩn trong các tệp khác, và tìm cách lây lan sang các hệ thống hoặc thiết bị khác trong cùng mạng.

Virus có thể được lập trình để thực hiện nhiều hành động khác nhau như:

• Xóa hoặc làm hỏng tệp dữ liệu
  

• Chiếm dụng tài nguyên hệ thống (CPU, RAM)
  

• Theo dõi thao tác người dùng (keylogger)
  

• Cài đặt các phần mềm gián điệp, quảng cáo độc hại hoặc ransomware
  

• Mở cửa hậu cho tin tặc tấn công từ xa
  

III. Các loại virus máy tính phổ biến

Có rất nhiều loại virus máy tính, mỗi loại có cách thức hoạt động và mục tiêu riêng biệt. Dưới đây là một số virus phổ biến nhất mà bạn nên biết để cảnh giác

• Virus cư trú (Resident Virus)

Lưu trú trong bộ nhớ RAM và có thể hoạt động liên tục ngay cả khi người dùng không thực thi chương trình chứa virus.

• Virus lây qua file (File Infector Virus)

Gắn vào các tệp thực thi (thường là .exe, .com) và kích hoạt mỗi khi người dùng mở tệp. Đây là loại virus phổ biến nhất hiện nay.

• Macro Virus

Nhắm vào các tệp văn bản như Word, Excel thông qua ngôn ngữ macro. Loại virus này thường lan truyền qua email hoặc tài liệu đính kèm.

• Multipartite Virus

Kết hợp nhiều cơ chế tấn công: vừa lây lan qua file, vừa cư trú trong boot sector, khiến việc tiêu diệt trở nên rất khó khăn.

• Overwrite Virus

Ghi đè và phá hủy hoàn toàn nội dung tệp bị nhiễm, khiến dữ liệu không thể khôi phục được.

• Web Scripting Virus

Ẩn trong các đoạn mã JavaScript hoặc Flash trên website, tự động thực thi khi người dùng truy cập trang.

IV. Dấu hiệu nhận biết máy tính bị nhiễm virus

Việc phát hiện virus máy tính kịp thời giúp giảm thiểu thiệt hại. Hãy lưu ý nếu máy tính của bạn xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Hiệu suất giảm rõ rệt: máy chạy chậm, khởi động lâu, quạt hoạt động mạnh
  

• Xuất hiện quảng cáo lạ hoặc trình duyệt tự động mở các trang web không rõ nguồn gốc
  

• Tệp tin bị mất, đổi tên, hoặc không thể mở
  

• Thông báo lỗi hệ thống liên tục xuất hiện
  

• Chương trình lạ khởi động cùng Windows mà bạn không cài
  

• Ổ cứng hoạt động bất thường dù bạn không sử dụng gì
  

Nếu gặp một hoặc nhiều dấu hiệu trên, rất có thể máy tính của bạn đã bị nhiễm virus hoặc phần mềm độc hại.

V. Virus máy tính nguy hiểm như thế nào?

Nhiều người lầm tưởng rằng virus chỉ gây ra phiền toái nhỏ, nhưng trên thực tế, hậu quả của một cuộc tấn công bằng virus có thể vô cùng nghiêm trọng

• Mất dữ liệu quan trọng: hình ảnh, tài liệu, tài khoản cá nhân…
  

• Bị đánh cắp thông tin ngân hàng, ví điện tử, tài khoản mạng xã hội
  

• Bị mã hóa dữ liệu và đòi tiền chuộc (ransomware)
  

• Gián đoạn hoạt động, ảnh hưởng đến doanh thu
  

• Mất dữ liệu khách hàng, bị lộ thông tin nội bộ
  

• Ảnh hưởng uy tín thương hiệu
  

• Chi phí khắc phục, thuê chuyên gia xử lý sự cố có thể lên đến hàng chục hoặc hàng trăm triệu đồng
  

Lịch sử từng ghi nhận nhiều vụ virus tấn công doanh nghiệp gây thiệt hại hàng triệu đô la, và số lượng này đang ngày càng tăng.

VI. Cách phòng tránh virus máy tính hiệu quả

Phòng tránh luôn là cách tốt nhất để bảo vệ thiết bị khỏi virus. Dưới đây là các biện pháp hữu ích được khuyến cáo bởi chuyên gia an ninh mạng:

1. Cài phần mềm diệt virus uy tín

Chọn phần mềm có khả năng phát hiện theo thời gian thực, cập nhật cơ sở dữ liệu thường xuyên như Kaspersky, Bitdefender, ESET, Norton, hoặc Windows Defender.

2. Không tải phần mềm crack hoặc file từ nguồn không đáng tin

Đây là nguồn phát tán virus hàng đầu hiện nay, đặc biệt với game lậu hoặc phần mềm bẻ khóa.

3. Không mở email lạ hoặc link không rõ ràng

Cẩn trọng với email giả mạo ngân hàng, cơ quan nhà nước hoặc người quen gửi link bất thường.

4. Cập nhật phần mềm và hệ điều hành thường xuyên

Giúp vá lỗ hổng bảo mật mà virus hoặc hacker có thể lợi dụng.

5. Sao lưu dữ liệu định kỳ

Dù dùng ổ cứng rời hay lưu trữ đám mây (cloud), việc sao lưu thường xuyên sẽ giúp bạn phục hồi dữ liệu nếu chẳng may bị tấn công.

Virus máy tính ngày nay đã trở nên phức tạp, tinh vi và nguy hiểm hơn rất nhiều so với trước đây. Chúng không còn chỉ là những trò nghịch ngợm của hacker trẻ tuổi, mà đã trở thành công cụ của các tổ chức tội phạm mạng chuyên nghiệp, với mục đích đánh cắp thông tin, kiếm tiền hoặc gây thiệt hại có chủ đích.

Việc hiểu đúng virus máy tính là gì, cách nó hoạt động và dấu hiệu nhận biết chính là bước đầu tiên giúp bạn chủ động bảo vệ mình và doanh nghiệp khỏi những rủi ro không đáng có.